Răng trẻ em và những vấn đề mà cha mẹ cần biết

Tầm quan trọng của hàm răng trẻ em

Răng trẻ em đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển đời đầu của trẻ. Dưới đây là một số tác dụng của loại răng này mà ba mẹ cần biết.

Giúp trẻ ăn nhai hiệu quả

Răng sữa sẽ giúp trẻ nghiền nát thức ăn, hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn, đồng thời hỗ trợ cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Phát âm chuẩn

Răng sữa giúp phát triển khả năng ăn nói của trẻ, giúp trẻ phát âm tròn vành rõ chữ, từ đó giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp. Nếu răng sữa mất sớm, trẻ có thể bị nói ngọng.

Giúp xương hàm phát triển bình thường

Lực nhai khi trẻ sử dụng răng sữa sẽ kích thích xương hàm phát triển khỏe mạnh, tạo điều kiện cho răng vĩnh viễn mọc lên đầy đủ và chắc khỏe.

Giữ chỗ cho răng vĩnh viễn

Răng sữa sẽ giữ chỗ cho răng vĩnh viễn mọc lên đúng vị trí, đảm bảo bé có hàm răng đều đẹp sau này. Nếu răng sữa bị hư hỏng, mất sớm, có thể khiến răng vĩnh viễn mọc lệch lạc, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và gây khó khăn trong việc ăn nhai.

Thứ tự mọc răng sữa của trẻ

Thông thường, trẻ sẽ mọc chiếc răng sữa đầu tiên khi đạt 6 tháng tuổi. Sau đó, đến năm 3 tuổi, trẻ sẽ mọc hoàn thiện 20 chiếc răng sữa. Cũng có những trường hợp sẽ mọc răng sớm hơn hoặc muộn hơn, tùy vào cơ địa, yếu tố di truyền hay chế độ dinh dưỡng,...

Thứ tự mọc răng sữa của trẻ thường diễn ra như sau:

• Từ 6 - 10 tháng tuổi: Trẻ sẽ mọc những chiếc răng cửa đầu tiên, vị trí mọc răng đầu tiên là 2 chiếc răng cửa hàm dưới.
• Từ 8 - 12 tháng tuổi: Trẻ mọc thêm 2 chiếc răng cửa hàm trên.
• Từ 9 - 13 tháng tuổi: Trẻ tiếp tục mọc thêm 2 chiếc răng cửa số 2. Lúc này, bé sẽ có khoảng 4 chiếc răng cửa ở hàm trên.
• Từ 10 - 16 tháng tuổi: Trẻ tiếp tục mọc 2 chiếc răng cửa hàm dưới.
• Từ 13 - 19 tháng tuổi: Trẻ mọc những chiếc răng hàm đầu tiên.
• Từ 16 - 22 tháng tuổi: Bé mọc 2 chiếc răng nanh hàm trên.
• Từ 17 - 23 tháng tuổi: Bé mọc 2 chiếc răng nanh hàm dưới.
• Từ 23 - 31 tháng tuổi: Trẻ mọc tiếp 2 chiếc răng hàm.
• Từ 25 - 33 tháng tuổi: Trẻ mọc 2 chiếc răng hàm trên cuối cùng.

Một số dấu hiệu khi trẻ mọc răng

Khi mọc răng, trẻ có thể cảm thấy khó chịu, hay quấy khóc hơn so với bình thường. Để giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách dễ chịu, ba mẹ hãy nắm một số dấu hiệu khi trẻ mọc răng dưới đây.

Chảy nước dãi nhiều hơn bình thường

Khi răng trẻ em mọc, dây thần kinh số 5 sẽ bị kích thích, từ đó khiến trẻ chảy nước dãi nhiều hơn so với bình thường. Bên cạnh đó, trẻ chưa hoàn thiện kỹ năng nuốt nước bọt ở giai đoạn này, khoang miệng cũng còn khá nông nên dễ bị chảy nước dãi ra ngoài.

Cằm nổi mẩn

Trẻ chảy quá nhiều nước dãi, khi tiếp xúc với da mặt và da quanh miệng, sẽ dẫn đến tình trạng nổi mẩn. Lúc này, cha mẹ cần để ý và chăm sóc da cho trẻ kỹ càng hơn.

Thích nhai cắn

Khi răng nhú lên khỏi nướu, trẻ sẽ cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu và có xu hướng gặm nhấm bất kỳ đồ vật xung quanh mình. Điều cha mẹ cần quan tâm đó là lựa chọn cho con những đồ chơi mềm, có chất liệu an toàn và được tiệt trùng kỹ lưỡng để không làm tổn thương nướu và làm hại sức khỏe của trẻ.

Chán ăn, biếng bú

Quá trình mọc răng sữa sẽ khiến trẻ cảm thấy chán ăn, biếng bú. Đây là dấu hiệu hoàn toàn bình thường, ba mẹ không cần phải ép con ăn, qua giai đoạn này trẻ sẽ ăn uống lại như bình thường.

Sốt nhẹ

Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ khi mọc răng. Ba mẹ có thể chườm mát cho trẻ để làm giảm nhiệt độ, giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, khi sốt cao hoặc kéo dài, ba mẹ cần được bé đến bác sĩ để thăm khám ngay.

Trẻ thay răng sữa khi nào?

Thời điểm thay răng sữa thường bắt đầu khi trẻ 6 tuổi. Quá trình thay răng của trẻ cũng theo thứ tự mọc răng. Ngay sau khi răng sữa rụng, răng vĩnh viễn sẽ nhú lên tại vị trí tương ứng.

Hàm trên

• Răng cửa giữa: 6 – 7 tuổi
• Răng cửa bên: 7 – 8 tuổi
• Răng nanh: 10 – 12 tuổi
• Răng cối thứ nhất: 9 – 11 tuổi
• Răng cối thứ hai: 10 – 12 tuổi

Hàm dưới

• Răng cửa giữa: 6 – 7 tuổi
• Răng cửa bên : 7 – 8 tuổi
• Răng nanh: 9 – 12 tuổi
• Răng cối thứ nhất: 9 – 11 tuổi
• Răng cối thứ hai: 10 – 12 tuổi

Các vấn đề thường gặp ở răng trẻ em và giải pháp cụ thể

Răng trẻ em tương đối mỏng, độ canxi hóa thấp, kết hợp với bé thường thích ăn đồ ngọt mà lại vệ sinh răng miệng chưa tốt. Do đó, răng của trẻ rất dễ gặp các vấn đề như:

Sâu răng

Sâu răng là bệnh lý thường gặp nhất ở trẻ em. Nguyên nhân thường là do trẻ chăm sóc răng miệng chưa tốt khiến vi khuẩn không được loại bỏ, trẻ ăn nhiều ăn ngọt và chua, men răng yếu,...

Sâu răng thường khiến trẻ bị đau nhức, ê buốt, hơi thở có mùi khó chịu, trên răng có những đốm đen li ti. Bệnh lý này vừa gây mất thẩm mỹ, vừa gây khó chịu cho trẻ, nếu để lâu dài còn có thể dẫn đến mất răng.

Giải pháp:

• Với trường hợp trẻ bị sâu răng nhẹ thì chỉ cần lấy sạch vết sâu rồi trám lại để phục hình răng và ngăn ngừa sâu răng phát triển.
• Với trường hợp sâu răng lan vào tủy thì cần thực hiện lấy tủy, sau đó trám răng để phục hình răng và ngăn vi khuẩn xâm nhập vào buồng tủy.
• Trường hợp răng sâu nặng, mô răng bị gãy vỡ lớn không thể phục hồi, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ bỏ răng.

Viêm nướu răng

Bệnh viêm nướu răng xuất phát từ nguyên nhân vệ sinh răng miệng kém, các thức ăn thừa không được làm sạch, tạo thành mảng bám, vôi răng. Đây là môi trường lý tưởng đến vi khuẩn gây hại phát triển và gây bệnh viêm nướu.

Khi trẻ bị viêm nướu sẽ có các dấu hiệu như: nướu bị sưng đỏ, dễ chảy máu, mưng mủ, hôi miệng, hành sốt,... Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời sẽ dẫn đến viêm nha chu.

Giải pháp:

• Tùy vào nguyên nhân và mức độ viêm nướu mà bác sĩ sẽ chỉ định giải pháp phù hợp:
• Trường hợp vôi răng tích tụ nhiều thì sẽ tiến hành cạo vôi răng.
• Hướng dẫn bé vệ sinh răng miệng kỹ hơn, sử dụng thêm một số dung dịch vệ sinh răng miệng an toàn.
• Trường hợp viêm nướu nặng, bác sĩ có thể chỉ định dùng một số loại thuốc kháng sinh, kháng viêm dành riêng cho trẻ em.

Viêm tủy răng

Đây là tình trạng vùng tủy và các mô bao quanh chân răng bị viêm nhiễm. Viêm tủy thường là do sâu răng không được chữa trị triệt để, khiến cho vi khuẩn dần ăn sâu vào tủy và gây viêm nhiễm.

Viêm tủy răng sẽ khiến trẻ chịu nhiều cơn đau nhức, ê buốt đến tận đầu. Đặc biệt đau nhức răng sẽ tăng lên khi về đêm, thậm chí phát sốt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc ăn uống, sinh hoạt và học tập của trẻ.

Giải pháp:

• Bác sĩ sẽ thăm khám và đánh giá mức độ viêm tủy, từ đó có giải pháp cụ thể.
• Trường hợp viêm tủy nhẹ, tủy răng bị viêm nhiễm từng phần, bác sĩ chỉ cần làm sạch vùng viêm mà không cần lấy tủy toàn bộ. Sau đó, bác sĩ sẽ trám lót và theo dõi, nếu không phát hiện viêm tủy thì sẽ tiến hành trám cố định.
• Trường hợp viêm tủy nặng, bác sĩ sẽ lấy tủy triệt để, sau đó trám cố định để bảo vệ răng được lâu dài.

Răng hô, móm, mọc lệch lạc

Tình trạng răng hô, móm, mọc lệch lạc gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, việc ăn nhai của trẻ. Nguyên nhân có thể là do yếu tố di truyền, răng sữa rụng sớm, hay trẻ mắc một số thói quen xấu như mút tay, đẩy lưỡi, nghiến răng,...

Giải pháp:

Trường hợp răng trẻ em có những sai lệch như hô, móm, mọc lệch lạc thì có thể can thiệp chỉnh nha - niềng răng. Ở giai đoạn 7 - 12 tuổi, bé đã có thể thực hiện các biện pháp tiền chỉnh nha bằng hàm trainer hoặc các khí cụ chỉnh nha trẻ em khác. Khi trẻ đã đến độ tuổi lý tưởng (12 - 17 tuổi) thì có thể tiến hành niềng răng cố định.

Khi nào nên nhổ răng trẻ em?

Nhổ răng trẻ em thường được thực hiện khi răng sữa không còn chức năng hoặc gây ra các vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng. Dưới đây là một số trường hợp thường gặp:

Răng sữa bị lung lay quá nhiều

Khi răng vĩnh viễn sắp mọc lên, răng sữa sẽ trở nên lung lay. Khi răng sữa đã lung lay quá nhiều, dễ bị tổn thương hoặc ảnh hưởng đến các răng khác, bác sĩ sẽ khuyến cáo nhổ.

Răng sữa bị sâu nặng

Khi răng sữa bị sâu quá nặng, không thể thực hiện trám lại được, để tránh lây viêm nhiễm sang các răng khác, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ.

Răng sữa bị chấn thương

Nếu răng sữa bị chấn thương do tai nạn, va chạm mạnh dẫn đến gãy vỡ quá nặng, không thể phục hồi được thì cần phải tiến hành nhổ bỏ.

Răng sữa mọc lệch lạc

Răng sữa nếu mọc lệch lạc mà gây cản trở răng vĩnh viễn mọc lên, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ để tạo không gian cho răng vĩnh viễn.

Nhổ răng sữa cho trẻ đúng cách

Nhổ răng sữa cho trẻ đúng cách, đúng thời điểm sẽ giúp răng vĩnh viễn mọc lệch đúng vị trí, trẻ có thể sở hữu hàm răng đều đẹp trong tương lai.

Cách nhổ răng sữa tại nhà

Răng sữa thường có cơ chế tự rụng khi đến thời điểm thay răng, không cần phải tác động lực quá nhiều từ bên ngoài. Trong các trường hợp răng sữa đã lung lay nhiều, trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, không mắc bệnh lý gì đặc biệt thì cha mẹ hoàn toàn có thể tự nhổ răng sữa cho bé tại nhà và lưu ý đến những điều sau:

• Nếu ba mẹ nhổ răng bằng tay, hãy rửa tay bằng xà phòng và lau khô với khăn sạch trước khi nhổ răng trẻ em.
• Ba mẹ có thể khuyến khích trẻ tự nhổ răng bằng cách dùng lưỡi đẩy nhẹ hoặc dùng tay để lấy răng sữa ra. Như vậy sẽ giúp trẻ cảm thấy ít sợ hơn.
• Cầm thân răng sữa và dùng một lực xoắn nhẹ nhàng, răng sữa sẽ rơi ra.
• Cho trẻ cắn gạc sạch hoặc bông gòn tại vị trí nhổ răng sữa để cầm máu. Khi máu đã được cầm, ba mẹ đừng quên kiểm tra xem răng sữa đã được nhổ lên hết chưa, có còn sót chân răng không.

Nhổ răng sữa tại nha khoa

Nếu như ba mẹ chưa nắm rõ thao tác nhổ răng tại nhà, hoặc răng sữa chưa rụng mà răng vĩnh viễn đã mọc, răng sữa bị sâu lâu ngày dẫn đến viêm tủy,... thì cần đưa trẻ đến ngay nha khoa uy tín để bác sĩ thăm khám và xử lý kịp thời.

Việc nhổ răng sữa tưởng chừng đơn giản nhưng nếu không được thực hiện tại nha khoa uy tín, bác sĩ thực hiện không đúng kỹ thuật, không đảm bảo vô trùng,... thì có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm.

Quy trình nhổ răng sữa tại nha khoa thường diễn ra theo các bước sau:

• Bước 1: Thăm khám và tư vấn. Bác sĩ sẽ khám răng cho trẻ, đánh giá tình trạng răng và đưa ra giải pháp điều trị phù hợp.
• Bước 2: Gây tê. Bác sĩ sẽ sử dụng thuốc tê tại chỗ để giúp trẻ không cảm thấy đau trong quá trình nhổ răng.
• Bước 3: Nhổ răng. Hiện nay, quá trình nhổ răng đã có sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại nên răng được lấy ra khỏi xương hàm một cách nhẹ nhàng, nhanh chóng, hạn chế đau, hạn chế chảy máu.
• Bước 4: Cầm máu. Sau khi nhổ răng, trẻ sẽ dùng bông gạc cắn vào vị trí răng vừa nhổ để cầm màu.
• Bước 5: Tư vấn chăm sóc: Bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể cho ba mẹ về cách chăm sóc răng trẻ em sau khi nhổ.

Cách chăm sóc răng trẻ em

Nhiều cha mẹ có suy nghĩ rằng, răng sữa sẽ được thay thế bằng răng vĩnh viễn nên không cần phải chăm sóc kỹ càng. Tuy nhiên, răng sữa đóng vai trò rất quan trọng, không chỉ đảm bảo thẩm mỹ, chức năng nhai mà còn ảnh hưởng đến khả năng phát âm, giúp răng vĩnh viễn mọc lên đúng vị trí,... Do đó, ba mẹ cần chăm sóc răng sữa của trẻ đúng cách.

Vệ sinh răng sữa cho trẻ

Chế độ vệ sinh răng miệng mỗi ngày sẽ giúp răng của trẻ được chắc khỏe và làm tốt nhiệm vụ của mình.

• Ba mẹ nên hình thành thói quen đánh răng cho trẻ từ khi còn nhỏ. Ở giai đoạn trẻ 1 - 2 tuổi, ba mẹ có thể sử dụng kem đánh răng dành cho trẻ, hoặc sử dụng gạc mềm thấm nước ấm hoặc nước muối sinh lý để vệ sinh răng, nướu của trẻ.
• Khi trẻ được 3 - 6 tuổi, ba mẹ hãy giúp trẻ hình thành thói quen tự đánh răng. Ba mẹ có thể đánh răng cũng trẻ để trẻ học theo.
• Từ 6 - 9 tuổi, trẻ đã có thể tự đánh răng. Tuy nhiên, ba mẹ vẫn cần theo dõi để đảm bảo bé đánh răng đúng cách và kỹ càng.

Ngoài việc vệ sinh răng miệng cho trẻ, ba mẹ cũng cần đưa bé khám răng định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý răng miệng nếu có, từ đó giúp răng chắc khỏe và lâu bền hơn.

Loại bỏ những thói quen xấu của trẻ

Những thói quen xấu như nghiến răng, mút tay, đẩy lưỡi, cắn bút, chống cằm,... có thể gây hại đến răng của trẻ, là nguyên nhân dẫn đến tình trạng răng hô, móm, mọc lệch lạc,... Do đó, ba mẹ hãy theo dõi và nhắc nhở trẻ từ bỏ những thói quen xấu này.

Những thực phẩm tốt cho răng sữa

Bên cạnh việc vệ sinh răng miệng mỗi ngày, ba mẹ cũng cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng. Hãy bổ sung các thực phẩm tốt cho răng của trẻ vào bữa ăn hàng ngày và hạn chế những thực phẩm có thể làm tổn hại đến men răng.

• Sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua) rất giàu canxi, giúp xây dựng và củng cố men răng của trẻ. Bạn có thể cho bé uống sữa tươi mỗi ngày với hàm lượng vừa đủ, bổ sung phô mai vào các bữa ăn nhẹ, cho bé ăn sữa chua có vị tự nhiên.
• Trái cây và rau củ cũng là thực phẩm tốt cho răng mà ba mẹ cần bổ sung cho trẻ. Các loại trái cây và rau củ rất giàu vitamin, khoáng chất, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ răng khỏi những vi khuẩn gây hại.
• Các loại cá như cá hồi, cá thu, cá ngừ,... là những nguồn cung cấp Omega-3 dồi dào, vitamin D và canxi, giúp xương và răng chắc khỏe.
• Thịt gà, thịt bò nạc,... là những nguồn protein tốt, giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh, bao gồm cả răng và nướu.
• Các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, hạt điều, hạt macca,... là những loại hạt giàu dinh dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi và phốt pho, giúp cho răng chắc khỏe.

Ngoài ra, ba mẹ nên tránh cho trẻ ăn quá nhiều đồ ngọt (là nguyên nhân chính gây ra sâu răng), thức ăn quá cứng hoặc quá dính có thể làm gãy vỡ răng và gây tổn thương đến nướu, những thức uống có ga chứa nhiều axit có thể làm mòn men răng.

Làm sao để bé hợp tác khi đến nha khoa?

Khi nhắc đến nha khoa, không ít bé từ chối hợp tác ngay từ đầu vì sợ hãi. Tuy nhiên, với một chút kiên nhẫn và những mẹo nhỏ dưới đây, ba mẹ hoàn toàn có thể giúp con yêu của mình vượt qua được nỗi sợ này.

Chơi trò chơi nha sĩ

Trước khi đến nha khoa, ba mẹ hãy sưu tầm và kể cho con nghe những câu chuyện thú vị về bác sĩ nha khoa, về những chiếc răng,... Hoặc ba mẹ cũng có thể cho trẻ xem hình ảnh, video có liên quan đến nha khoa, chơi trò chơi nha sĩ với bé. Điều này sẽ giúp trẻ hình dung được việc khám răng và bớt sợ hãi.

Cho trẻ làm quen sớm với nha khoa

Ngay khi bé được 1 tuổi, ba mẹ có thể cho bé đi khám răng để kiểm soát tốt tình trạng răng miệng của bé, đồng thời giúp bé có cảm giác quen thuộc với phòng khám.

Giữ tinh thần thoải mái cho trẻ

Ba mẹ đừng bắt ép trẻ đến phòng khám răng mà hãy từ từ giảng giải cho bé hiểu về tầm quan trọng của việc khám răng. Đặc biệt, ba mẹ cũng tránh nhắc đến những từ ngữ nhạy cảm để trẻ không cảm thấy hoảng sợ như nhổ răng, đau răng, chảy máu răng,...

Chuẩn bị tinh thần khi trẻ quấy khóc

Nhiều trẻ khi đến nha khoa sẽ cảm thấy sợ hãi mà la hét, quấy khóc. Lúc này, ba mẹ đừng nên la mắng bé vì sẽ khiến bé cảm thấy lo sợ hơn. Thay vào đó, hãy bình tĩnh và phối hợp với bác sĩ để xoa dịu cảm xúc của trẻ bằng cách chơi đồ chơi, kể chuyện,...

Cùng con làm theo sự hướng dẫn của bác sĩ

Ba mẹ có thể cùng con làm theo những chỉ dẫn của bác sĩ để giúp trẻ tự tin, vượt qua những e ngại của việc khám răng.

Răng trẻ em đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Do đó, ba mẹ cần chăm sóc răng của trẻ một cách chu đáo để bé có sức khỏe răng miệng tốt. Hy vọng những thông tin trên đã giúp ba mẹ có thể kiến thức để giúp bé có hàm răng khỏe đẹp.